Nguyễn Thông

     Nguyễn Thông là một trí thức cuối mùa sáng giá, đậu cử nhân, trải các chức quan ... Đốc Học Gia Định ... Khi Pháp chiếm ba tỉnh miền Đông, ông dời theo Phan Thanh Giản xuống Vĩnh Long. Khi Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây, ông tỵ địa ra miền Trung ... Nguyễn Thông không bao giờ nguôi nghĩ đến nước, đến dân và quê hương miền Nam.

          THƯ HOÀI THỊ DOANH ĐIỀN PHÓ SỨ BÙI BÁ XƯƠNG

Ngưu Chử vô đoan tác chiến trường

Trấp niên giang hải túy vi hương

Đồng lai cố quận duy quân tại

Quán xúc nguy cơ tiếu ngã cuồng

Triều luân không văn đàm ngũ lợi

Vân phàm hà nhật hạ trùng dương

Chỉ kim yên triệu bi ca khách

Nhiệt huyết điền ưng lữ mấn sương

 Nguyễn Thông

  Phỏng dịch:

              Nỗi Lòng Gửi Bạn

Đất mẹ bỗng dưng hóa chiến trường

Hai mươi năm say khóc quê hương

Gặp nhau lỡ ngỡ kìa ai đó

Chỉ mặt cười khan nói tớ cuồng

Vua chúa ngồi bàn chia mối lợi

Buồm mây dáo dác chuyện trùng dương

Bi ca khẳng khái nào chí sĩ

Thao thức đêm dài tóc trắng sương

Chân Diện Mục.

   Nguyễn Thông có bài Đàn Anh Vũ. Có nhà nghiên cứu cỡ cũng ... khá lớn ! Dịch là tiếng hát chim Anh Vũ. Chắc ông ta nghĩ rằng con két nó không có tay thì nó không đàn được, vậy chắc là nó hát (!) Rõ khổ, nếu có nhiều người như thế thì thật là ... thảm họa cho văn học!

     Đàn Anh Vũ là đàn hặc chim két, kể tội chim két! Những vị quan lớn ở triều đình chỉ biết nói như két!

Vậy có thơ rằng:

                      Loài Vẹt

Vẹt địa phương với vẹt kinh đô

Ba điều bốn chuyện kẻ trầm trồ

Nói như là thực , ồ tài nhỉ

Ai luyện nhà mi khéo thế ư

Vẹt địa phương lương bèo cũng sướng

Vẹt kinh đô bổng lộc kếch sù

Khác nhau bộ mã mà tâm địa

Chẳng nghĩ phân mình đáng bỉ ru!

Chân Diện Mục

.